Тожикистонга корана вирус келганми

Коронавирус пандемияси 199 та давлатни қамраб олди, бироқ Тожикистон ҳануз дунё эпидемиясидан четда қолмоқда.

ТОШКЕНТ, 30 мар — Sputnik, Марина Чернишова-Мельник. Тожикистон бугунги кунда коронавирус бирорта ҳолати қайд этилмаган давлатлардан бири бўлиб қолмоқда.


2019 йил охирида Хитойда аниқланган коронавирус дунёнинг 199 давлатини қамраб олди. Сал кам 725 минг турли ёшдаги кишилар вирусга чалинди, 34 мингдан ортиқ киши вафот этди.

Тожикистон ҳозирча эпидемиядан четда қолмоқда, мамлакат аҳолиси бошқа давлатлар сингари коронавирус билан боғлиқ вазият ҳақидаги янгиликларни кузатиб бормоқда.

Мутахассис ва оддий фуқаролар ўзига савол бермоқда: Тожикистон ўзини қандай қилиб коронавирусдан ҳимоя қилишга эришди, қандай омиллар ёрдам берди.

Sputnik Тожикистон энг кенг тарқалган версияларни тўплади.

Тожикистон - анча ёпиқ давлат. Буни йирик транзит пункти ёки чет эллик сайёҳлар орасида энг севимли дам олиш масканларидан бири деб бўлмайди.

Авиачипталар нархи “тишлайди”, туризм рекламасига ҳеч ким пул тикмайди. Кириш туризмнинг оқими кам. Шунга кўра, республикада авиапарвозлар минимал даражада, транзит парвозлар умуман йўқ. Шунинг учун Европа ва Шимолий Америка давлатлари сингари Тожикистон ҳудудига инфекцияни олиб кириш қийинроқ. Вирус тарқалишининг асосий хавфи бу туристлар.


Агар Италия ва Тожикистон йиллик саёҳлар сони солиштирилганда, анча фарқ қилади, ва бу ўзининг ижобий ҳолати кўрсатмоқда. Эҳтимол, бундай изоляция Тожикистонни коронавирусдан ҳимоя қилган. Дарҳақиқат, ҳатто минтақадаги қўшнилар - Қозоғистон, Қирғизистон ва Ўзбекистон ривожланган иқтисодиёти, халқаро муносабатлари ва кенг авиамаршрутлар тармоғи туфайли чет элликларни кўп марта кўпроқ қабул қилишган.

Бундан ташқари, Тожикистон қитъанинг чуқур қисмида, транспорт оқимларидан узоқда жойлашган. Шарқ томонда Хитой билан чегарани тезлик билан ёпилди. Қозоғистон орқали транзит тўхтатилиши ҳам республикада хавфсизликни таъминлади.

Кейинги мантиқий тахмин – қанчалик мамлакат фуқаролари кўп саёҳатига чиқса ёки чет элликларни меҳмон сифатида қабул қилса коронавирус тарқалиш эҳтимоли шунчалик юқори бўлади.

“Корона” ни яхши даромадли кишилар олиб келмоқда. Даромад ва чипталар нархи сезиларли фарқ қилиши туфайли Тожикистон фуқаролари камдан-кам ҳолларда чегарани кесиб ўтадилар. Аҳолининг катта қисми чет элда ишлайди, йилига бир-икки марта ёки ундан кам ватанига қайтади.


Ҳамма ҳам бошқа давлатда таътилни ўтказа олмайди, аксарият ҳолларда автотранспортда бориш мумкин бўлган қўшни - Ўзбекистон танланади.

Бу сафар ҳаммани ранжитадиган чипталарнинг юқори нархи тожикистонликларга қўл келди, шекилли.

Эҳтимол, саволга жавоб биринчи қарашда осон туюлади. Сир эмаски, Тожикистонда тиббиётнинг ҳозирги даражаси, касалхоналарнинг жиҳозланиши ва мутахассислар малакаси бўйича умумжаҳон даражадан орқада. Мамлакатда коронавирусни юқтириш ягона ҳолатлари бўлиши мумкинлигини инкор этиб бўлмайди, бироқ ҳаммаси қурбонсиз ўтди.

Ташхис қўйиш асбоб-ускунлари ва тест-тизимлари етишмаслиги ўз вақтида касаллик ҳолатларини аниқлашга имкон бермяпти. Ахир, касаллик узоқ вақт давомида аломатларсиз ўтиши аллақачон маълум.

“Тожикистонда нафас олиш ва пневмония касалликлари ташхисига (асбоб-ускуналар ва бошқалар) эгами? Агар бўлса, ушбу ташхис барча тиббий муассасаларида қай даражада кенг қўлланмоқда? Бу асосий савол. Агар фойдаланилмаса, унда расмий ҳолатлар ҳақида маълумот бўлмайди”, - дея тушунтиради вирусолог, тиббиёт профессори Анатолик Альтштейн.


“Вирусли инфекцияларнинг олдини олиш ва даволаш” илмий-ахборот марказининг бош директори Георгий Викулов бугунги кунга қадар коронавирус инфекциясига 199 давлат ва мустақил ҳудудлар қамраб олинганини эслатди.

“Бирор жойда одамлар инфекцияни юқтириши, у ҳаво орқали ўтади, қўшни ҳудудларга умуман тарқалмаслиги - бундай бўлмайди. Ҳиндистон ва Африкада юқтириш ҳолатлари ҳақидаги кеч хабарлар бўлган. У ерда, дастлаб улар касаллик фактини тан олишга шошилмадилар, аммо кейин улар бунга мажбур бўлишди. Шу сабабли, мен COVID-19’дан озод бўлган давлатлар дунёда қолганига шубҳа қиламан”, - дейди мутахассис.

“И. И. Мечников номли вакциналар илмий-тадқиқот институти” директори Виталий Зверев ҳамкасбларини 2020 йил бошидан бери Тожикистон аҳоли орасида пневмония ҳолатлари статистикасини кузатиб боришга чақирди.

"Бу келиб чиқиши грипп ёки бактериал бўлиши мумкин. Агар сўнгги пайтларда юқумли пневмония ҳоллари кўпайиб кетган бўлса, бу сигналдир", - дейди вирусолог.

Ушбу версия ҳам аҳоли орасида кўплаб жавоблар мавжуд. Ижтимоий тармоқларнинг энг оптимистик фойдаланувчиларнинг фикрига кўра, тожикистонликлар гриппнинг оғир формасида олдиндан касал бўлишган, ва у худди шу коронавирус бўлган бўлиши мумкин.

Мамлакатда декабр-январ ойларидан нотипик аломатлар (кўп кунли иситма, йўтал ва қайт қилиш) билан грипп авж олиши қайд этилган. Шунинг учун энди дунёни коронавирус “босган” пайтда Тожикистон хавфсиз жойда – ҳаммада касалликка қарши иммунитет ҳосил бўлди.

Хитойда энди коронавирус ҳақида гапиришни бошлашганда 2020 январ ойи якунида Тожикистон республика келаётган барча кишиларни текширишни бошлади, кейин эса хорижликлар умуман киришни чеклади.

Хориждан келган бир неча минг киши йирик шаҳарларда узоқликда бўлган 14 кунлик мажбурий карантиндан муваффақиятли ўтдилар. Олдиндан кўрилган чоралар муҳим рол ўйнади, ташқаридан юқтириш хавфи сезиларли даражада камайди.

БССТ маълумотларига кўра, коронавирус юқтириш хавфи остида, биринчи навбатда, 65 ва ундан катта ёшдаги кекса одамлар, сурункали касалликларга чалинганлар, ҳомиладор аёллар ва иммунитет танқислиги бўлган фуқаролар.

Республикада туғилишнинг ўсиши туфайли мамлакат аҳолисининг катта қисмини ёшлар ва болалар ташкил қилади.


“Ёшлар ҳам вирусдан азият чегадилар. Аммо бу, танани умуман заифлаштирадиган бошқа жиддий, сурункали касалликлар фонида, ўз вақтида инфекциядан ўзини ҳимоя қила олмади.

Иммунитети йиллар давомида заифлашадиган кекса одамлар учун янада қийинроқ. Тана энди олдингидек ишлай олмайди ва шунга мос равишда инфекцияни юқтириш хавфи катта. Менга 60 ёшдан ошган, юрак-қон томир, ўпка, нафас олиш тизими, метаболизм билан боғлиқ муаммолари бўлмаган одамни кўрсатинг”, - дейди Зверев.

Статистик маълумот: Тожикистонда потенциал алмаштириш коэффициенти (болалар сонининг меҳнатга лаёқатли ёшдаги аҳолига нисбати) 54,1% ни, пенсия таъминоти даражаси эса атиги 5,4% ни ташкил этади.

Тожикистонинг аксарият аҳолиси - мусулмонлар. Ҳар бир мусулмон ҳар куни беш махал намоз ўқиши керак. Бу қоида мансаб ёки молиявий аҳволидан қатъий назар барча диндорларга тааллуқли. Намоздан аввал таҳорат қилиш керак.

Ўйлаб кўринг: тожик халқининг аксарияти кунига бир неча марта таҳорат қилади. Жазирамада қўл ва оёқ очиқ бўлса ҳам - мунтазам ювилса, ҳеч қандай вирус илдиз отмайди.

Тожикистонда исириқдан кенг фойдаланилади. Хоналарда қуриган ўтни ёқишади ва бактерияларни “ўлдиришади”. Эпидемиолог-шифокор Михаил Фаворовнинг фикрига кўра, айнан исириқ мамлакат аҳолисини инфекциядан қутқармоқда.


“Мўғул учбурчаги”га кирувчи мамлакатларда бирорта ҳам коронавирус ҳолати аниқланмаган. Биз бунинг сабаблари ҳақида узоқ ўйладик: бунга балким қуруқ ҳаво ва иқлим сабабчидир, ёки исириқ. Ахир Марказий осиёда ушбу ўтдан узоқ йиллар давомида ҳавони зарасизлантириш воситаси сифатида фойдаланишган,” — деди Фаворов.

Айтганча, коронавирус ҳақида янгиликлар фонидан Тожикистонда исириқ ва саримсоқ савдоси кўпайди.

Булар ташқи линклар ва янги даричада очилади

Бу линкни кўчириб олинг

Булар ташқи линклар ва янги даричада очилади

Улашиш даричасини ёпинг


Тожикистон Соғлиқни сақлаш вазирлиги маълумотларига кўра, ҳали бу мамлакатда бирон-бир кишининг коронавирусга чалинганлиги қайд этилмаган. Лекин Тожикистон аҳолиси учун коронавирус таъсири тобора кўпроқ сезилаётир.

Саудия Арабистони ҳукумати Макка ва Мадина шаҳарларига зиёратга келишни тақиқлагандан кейин тожик зиёратчилари ярим йўлдан қайтиб келишди.

Кичик ҳаж - умра сафарига отланган 48 нафар тожикистонлик зиёратчи Бирлашган Араб амирликларининг Дубай шаҳрига етишганда Саудия Арабистони ҳукуматининг тақиқ ҳақидаги буйруғи тарқалди. Бир неча кун Дубайда қолиб кетган зиёратчилар ортга қайтишга мажбур бўлишди. Уларнинг умра зиёрати учун тўлаган пуллари қайтарилиши ёки сафар кейинроқ амалга оширилиши ҳали маълум эмас.

Хитойда ўқиётган ва у ерга савдо мақсадида кетган тожикистонлик фуқаролар ортга қайтарилди. Бунинг учун Тожикистондан махсус самолётлар юборилди.

Тожикистонлик тижоратчилар Хитойга бориш ва янги товарлар олиб келиш имкониятидан вақтинча бўлса-да, маҳрум этилгандан сўнг бозорлардаги нархлар ошиши сезилмоқда. Кузатувчиларга кўра агар чегаралар ёпиқ тураверса, айниқса Хитойдан келтириладиган маиший товарлар, электрон техника, автомобилларнинг эҳтиёт қисмлари, кийим-кечак, кўрпа, сочиқлар, ўқув қуроллари, ҳатто болалар ўйинчоқларининг нархи кескин кўтарилиши мумкин.

Тирикчилигим қандай ўтади?

Қозоғистон ва Россиядан кейин Хитой Тожикистоннинг савдо муносабатларидаги энг катта шериги ҳисобланади. Биргина Суғд вилоятига четдан келтирилаётган товарларнинг 10 фоиздан кўпроғи Хитой чекига тўғри келади. Бу вилоятдан Хитойга сотилаётган товарлар умумий миқдорнинг 6 фоизидан кўпроқ. Ўтган йили Хитойдан Тожикистонга 605 миллион долларлик турли хил товарлар олиб келинган.

Исмини ошкор этишни истамаган журналистнинг айтишича, агар коронавирус хавфи билан чегаралар узоқ вақт ёпиқлигича турса, бу Тожикистон иқтисодига сезиларли даражада таъсир кўрсатиши мумкин.

"Биргина Суғд вилоятини оладиган бўлсак, бу ерда Хитой билан биргаликда бир нечта йирик саноат корхонаси ишламоқда. Масалан, Панжакентдаги Зарафшон олтин комбинати, Гулистон ва Истиқлол шаҳарларидаги металл комбинатлари, Бобожон Ғафуров туманидаги йирик цемент заводи. Бу корхоналар маҳсулотлари четга сотилиши натижасида Тожикистонга катта фойда келаётир. Масалан, фақат цемент заводини олсак, унинг маҳсулотлари фақат қўшни Ўзбекистон ва Қирғизистонга эмас, балки ҳатто Россияга ҳам сотилмоқда", деди журналист.

Лекин вилоят солиқ бошқармаси раҳбарларининг айтишларича, борди-ю, Хитой билан қўшма корхоналар вақтинча тўхтаб қоладиган бўлган тақдирда, вилоят бюджетини тўлдириш учун бошқа манбалар ишга солинади. Аммо улар айнан қайси манбалар эканлигини очиқлашмади.

Кузатувчиларга кўра эса, Хитой Тожикистонда фақат ўзи учун манфаатли қўшма саноат корхоналари қуриш эмас, балки йўл, тоғ довонларида туннеллар қуришга ҳам маблағ сарфлайди. Расмий маълумотларга қараганда, Тожикистоннинг 2 миллиард 800 миллион долларлик ташқи қарзининг ярми Хитой ҳиссасига тўғри келади.

Устига Хитой чегараларининг ёпилиши Тожикистонда эндигина ривожланаётган саёҳат бизнесига ҳам салбий таъсир кўрсатиши мумкин. Ўтган йили Хитойдан Тожикистонга 20 минг саёҳатчи келган бўлса, ҳозир уларнинг сони кескин камайиб кетган.

- Агар коронавирус хавфи йўқолмаса, фақат Хитойдан эмас, балки бошқа мамлакатлардан ҳам саёҳатчилар келиши камайиб кетади. Эшитишимча, ҳозир дунёнинг элликтадан ортиқ мамлакатида коронавирусга чалинганлар аниқланибди. Демак,бу мамлакатлардан келадиган саёҳатчилар ҳам Тожикистонга қўйилмайди. Бу албатта бизнинг бизнесимизга ёмон таъсир кўрсатади, — дейди Панжакентдаги туристик ширкатлардан бирининг бошлиғи.

- Мен Хитойга қатнаб мол олиб келардим. Асосан катталар ва болалар кийим-кечакларини. Эндигина банкдан қарз олганимда, коронавирус деган бало чиқиб, Хитойга бориш таъқиқланди. Ҳозирча бор молларимни сотиб турибман. Лекин баҳор кириб келди. Одамлар ёзлик кийим олишни исташади. Э, ишқилиб, савдо ўляпти. Хайрият, банкдан олган қарзимни қайтариб берганим. Қайтарганимдан кейин тўрт кун ўтиб, доллар осмонга чиқиб кетди, — дейди хўжандлик тижоратчи Аъзам Жумаев.

Унинг айтишича аввалига Туркияга бориб мол олиб келишни ўйлаган. Лекин Туркия билан Эрон чегараларининг ёпилганини ва юк ортган машиналар қатнови имконсиз бўлганини эшитган.

"Самолётда юк олиб келиш ўта қимматга тушади. Фойда ўрнига зарар қўришни ўйлаб, Туркияга бориш ниятидан қайтдим. Кейин Қирғизистоннинг Бишкек шаҳрига бормоқчи бўлдим. Лекин у ердаги улгуржи бозорлар ҳам коронавирус туфайли бўшаб қолганини эшитдим. Бошим қотди", деди Аъзам Жумаев.

- Мен Хитойдан тижоратчиларнинг юкини олиб келардим. Тирикчилигим шу билан ўтарди. Энди нима бўлади, ҳайронман, — дейди Бобожон Ғафуров туманида яшайдиган юк машинаси ҳайдовчиси Муроджон.

Юрагини чангаллаган она

Тожикистон Соғлиқни сақлаш вазирлигидан билдиришларича, Хитойдан келган 1148 нафар фуқаро карантин мақсадида беморхоналарга ётқизилган. Уларнинг 266 нафари ҳамон карантинда сақланмоқда.

Хитойдан қайтарилган кишиларнинг юқумли касалликлар беморхоналарига ётқизилиши аҳоли орасида ваҳима уйғотди.

- Менинг ўғлим Хитойда ўқирди. Уни қайтариб келишгандан сўнг бизни касалхонага қўйишмади. У билан кўришиш мумкин эмас, дейишди. Биз Хитойда минг-минг одамга коронавирус деган касаллик юқиб, ўлибди, деб эшитгандик. Ўғлим ҳам ўлиб қоладими, деб қўрқиб кетдим. Йўқ, хайрият, икки ҳафтада жавоб беришди. Соппа-соғ экан. Агар аввал-бошда нега касалхонага ётқизишганини тузукроқ тушунтиришганда юрагимни чангаллаб юрмасдим, — дейди Хўжанд шаҳрида яшайдиган Мавжуда исмли аёл.

Кузатувчиларга кўра, худди ана шундай хавотирлар сабаб айрим одамлар Хитойдан қайтиб келган кишилари бўлган хонадонларга йўламай қўйишган. Оғизни тўсадиган махсус ниқоблар нархи тўрт бараварга ошиб кетган.

Лекин ҳозирда ҳар бир телевизион каналда, радиода коронавирус ҳақида махсус кўрсатув ва эшиттиришлар берилмоқда, маҳаллий матбуотда мақолалар, суҳбатлар эълон қилинмоқда. Одамлар Хитойдан қайтган кишиларни нега юқумли касалликлар беморхоналарига ётқизилгани ва уларнинг биронтаси ҳам коронавирусга чалинмаганини билиб олишяпти.

Чегара ортидан келган нохуш хабарлар ва оддий тожикистонликлар нимани исташади?

Тожикистонликлар коронавирус хавфи келишидан эндигина хотиржамлашаётган бир пайтда бирданига аввал Эрондан, сўнг шундайгина Тожикистон билан чегарадош Афғонистондан ташвишли хабарлар келди. Эронда коронавирус тез тарқаб, ўнлаб одамлар унинг қурбони бўлган. Юзлаб одамлар коронавирус юқтирган бу мамлакат унинг кўлами жиҳатидан Хитойдан кейин иккинчи ўринда тургани айтилмоқда. Тожикистон билан Эрон ўртасидаги учоқлар парвози тўхтатилган.

Энди Афғонистонда ҳам коронавирусга чалиниш ҳоллари аниқланган, унинг қўшни Эрондан ўтиб келгани айтилаётгани тожикистонликларни янада ташвишга солмоқда. Агар Тожикистоннинг Хитой билан чегараси 495 километрга яқин бўлса ва у асосан баланд тоғликлардан иборат бўлса,Афғонистон билан чегараси деярли 1345 километрни ташкил этади ва унинг 190 километри қуруқликдан ўтади. Тожикистон билан Афғонистонни ажратиб турган Панж дарёсининг кенглиги айрим ерларда ҳатто юз метрга етмайди.

Гарчи Тожикистоннинг Эрон ва Афғонистон билан савдо муносабатлари Хитой билан қиёслаганда жуда кичик бўлса-да, лекин айниқса, Бадахшонда тожик-афғон чегараолди бозорлари очилган. Афғонлар Тожикистонга, тожиклар эса, Афғонистонга ўтиб савдо қилишади.

Ҳозирча Тожикистон Афғонистон билан чегараларини ёпмаган бўлса-да, аммо коронавирус хавфи туфайли бу қўшни мамлакат билан чегара назоратини кучайтирди. Тожикистон Соғлиқни сақлаш вазири ўринбосари Мирҳамуддин Камолзода ҳам назоратни кучайтириш чегара ўтиш нуқталарини тўлиқ ёпиш дегани эмаслигини таъкидлаган.

Унинг айтишича соғлиқни сақлаш соҳаси ходимлари Афғонистон билан чегара нуқталарига сафарбар қилинган. Улар вазиятни ўз назоратлари остига олишган. "Мамлакатимизга коронавирус кириб келишига йўл қўймаслик мақсадида чегара нуқталарида ва аэропортларда Афғонистоннинг тегишли мақомотлари билан ҳамжиҳатликда ишлаяпмиз",- деган Тожикистон Соғлиқни сақлаш вазири ўринбосари.

Айни бир пайтда Тожикистоннинг қўшни Ўзбекистон ва Қирғизистон билан чегараларидаги ўтиш жойларида ҳам назорат кучайтирилган.Чегарадан ўтаётган ҳар бир кишининг иссиғи ўлчанади ва у баланд бўлса, коронавирусга чалинган-чалинмагани аниқлаб кўрилади.

"Мен Наманган шаҳрига бориш учун Тожикистоннинг Ашт ва Ўзбекистоннинг Поп туманлари чегарасидан ўтаётгандим. Ўзбекистонлик мутахассислар пешонамдаги иссиғимни ўлчаб кўриб, унинг баландлигини айтишди. Қайта текширилганда, телпагимни бостириб кийганим учун пешонамда иссиқ кўтарилганини аниқлашди ва Наманганга ўтишга ижозат беришди", деди Тожикистоннинг Спитамен туманида яшайдиган Мурод Мансуров.

Тожикистонликлар на ўз мамлакатларига, на қўшни Ўзбекистонга коронавирус йўламаслиги ва йигирма йиллик танаффусдан кейин очилиб, қон-қардош икки халққа бемалол борди-келди имкониятлари яратилган чегаралар ҳатто вақтинча бўлса-да, ёпиб қўйилмаслигини исташади.

Тожикистонликлар эса, одатдаги юмушлари билан бандлар. Ким ишга, ким ўқишга боради. Ким бозорга қатнайди, ким масжидга боради…


Озиқ-овқат муаммоси

Тожикистон ҳудудининг 93 фоизини тоғлар ташкил қилади. Мамлакатда экин экиладиган майдон жуда кам. Ирригация иншоотлари бўлмагани учун унинг бир қисми боғдорчилик билан банд. Шу сабаб мамлакат ўз эҳтиёжи учун етарли даражада кундалик зарур қишлоқ хўжалик ва озиқ-овқат маҳсулотларини етиштира олмайди. Озиқ-овқатнинг катта қисми бошқа мамлакатлардан импорт қилинади.

Тожикистоннинг экспорт-импорт кўрсаткичларида жуда катта фарқни кўриш мумкин. 2018 йилда мамлакатнинг умумий товар айланмаси 4,223 миллиард долларни ташкил этган. Ундан экспорт кўрсаткичи 1,074 миллиард доллар, импорт эса 3,150 миллиард доллар бўлган. 2019 йилда умумий товар айланмаси 4,523 миллиард доллар, шундан экспорт 1,174 миллиард, импорт 3,349 миллиард долларни ташкил этган. Кўриб турганингиздек, импорт ва экспорт орасидаги фарқ учга бир нисбатда ва бу яхши эмас. Мамлакат импортининг салмоқли қисмини озиқ-овқат маҳсулотлари, ғалла, ун ва бошқа қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ташкил этган.

Тожикистон Республикаси президенти ҳузуридаги статистика агентлиги маълумотларига кўра, жорий йилнинг биринчи чорагида Тожикистон экспорти ўтган йилнинг шу даврига қараганда 16 фоизга камайган. Импорт эса 15,5 фоизга кўп бўлган.

Апрелда ёққан қор мевали дарахтлар ва қишлоқ хўжалиги экинларига жиддий зарар етказди

9-10 апрель кунларида Шимолий Муз океанидан Россия орқали кириб келган совуқ ҳаво оқими Тожикистон учун кутилмаган нохуш ҳолатни келтириб чиқарди. Апрель ойи учун хос бўлмаган тарзда ёққан қор ва совуқ об-ҳаво Тожикистонда жиддий салбий асорат қолдирди. Мамлакатдаги мевали боғлардаги дарахтларнинг аксариятига совуқ таъсир қилган.

Тожикистон Марказий Осиё жанубида жойлашганига қарамасдан, мамлакатнинг аксар қисми баланд тоғлардан иборат бўлгани учун бу ерда ҳаво ҳарорати тўрт фаслда ҳам бироз салқинроқ бўлади. Шу сабабли 9-10 апрелдаги кутилмаган қор ва совуқ об-ҳаво мамлакатнинг барча ҳудудларига таъсир қилди.

Хатлон вилоятидаги бир қатор туманларда гуллаб турган ёки мева туккан дарахтларнинг барчасини совуқ урган.

Туманнинг қишлоқ хўжалиги бўйича бош мутахассиси Искандар Раҳимовнинг сўзларига кўра, мевали дарахтларнинг аксариятини совуқ урган.

Турсунзода ва Шаҳринав туманларида одамлар ерга помидор, картошка экиб бўлганди, аммо уларни ҳам совуқ урди.

Хатлон вилояти раҳбари Қурбон Ҳакимзода ҳам совуқ вилоят қишлоқ хўжалиги экинларига ва мевали боғларга жиддий зарар етказганини айтган.

Ҳукумат ҳисоб-китобларига кўра, 9-10 апрель кунлари ҳукм сурган совуқ ҳаво туфайли мамлакатдаги ҳар бир фермер ўртача 35-40 минг сомонидан маблағ йўқотади. Йўқотишлар, ерни экин экишга тайёрлаш, кўчат сотиб олиш, ёлланма ишчиларга ҳақ тўлаш каби ишларни совуқдан аввал ва кейин икки мартадан бажариш ҳисобидан, шунингдек, вақт кечикиб кетиши туфайли мўлжалдаги ҳосилни ололмаслик, мевали боғлардаги ҳосилдан айрилиш ҳисобидан бўлади.

Тожикистон президенти ҳукуматга икки йиллик озиқ-овқат сотиб олиш кўрсатмасини берди

Март ойида Тожикистон ҳукумати мамлакатда етарлича озиқ-овқат захираси борлиги ҳақида баёнотлар бераётган эди. ЕОИИ томонидан бирламчи қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари экспортига чеклов ўрнатилгач, бундай баёнот бериш тўхтади ва ҳукумат аҳолини озиқ-овқат билан таъминлашда муаммолар юз бериши мумкинлиги ҳақида гапира бошлади.

Жумладан, мамлакат президенти Имомали Раҳмон 16 апрель куни республика ҳукуматининг фавқулодда йиғилишини ўтказган ва унда коронавирус пандемияси ва унинг Тожикистонга етказадиган салбий оқибатлари муҳокама қилинган.

Йиғилишда Имомали Раҳмон тарафидан мутасаддиларга мамлакатда коронавирус тарқалишининг олдини олиш, молиявий инқирознинг мамлакат иқтисодиётига таъсирини камайтириш, озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлаш, озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқариш, мамлакатда ҳар бир оила учун икки йиллик озиқ-овқат маҳсулотларини харид қилиш, санитария-гигиена чораларини кўришни буюрган.

Президент матбуот хизмати берган маълумотларга кўра, Имомали Раҳмон қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлигига ҳамда вилоятлар раҳбарларига кундалик эҳтиёж учун зарур бўладиган экинлар, жумладан, картошка, донли экинлар ҳамда маккажўхори экишни кўпайтириш топшириғини берган. Аммо масаланинг бошқа томони бор: Тожикистонда экин етиштириладиган ер кам бўлгани учун хориждан импорт қилмасдан озиқ-овқат хавфсизлигига эришиб бўлмайди.

Шунинг учун йиғилишда Имомали Раҳмон ҳукуматга зарур озиқ-овқат товарларини Тожикистонга олиб кириш масаласини ечиш бўйича манфаатдор давлатлар раҳбарлари билан тезкор равишда самарали ҳамкорликни йўлга қўйиш вазифасини топширган.

Аммо бугун хориждан кундалик зарур озиқ-овқат қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини Тожикистонган олиб кириш осон бўлмайди. Сабаби, Тожикистоннинг асосий савдо ҳамкори бўлган Евроосиё иқтисодий иттифоқи давлатлари 1 апрелдан бошлаб буғдой, ун, жавдар, гуруч, гречка каби маҳсулотларни экспорт қилишга чеклов қўйди.

ЕОИИга аъзо мамлакатларнинг бу чекловидан энг кўп Тожикистон жабр чекиши тахмин қилинмоқда. Бу иттифоқнинг иккита йирик аъзоси Россия ва Қозоғистон ушбу мамлакатнинг асосий савдо шериги ҳисобланади. Тожикистон нефть ва суюлтирган газ, буғдой, ун ва ун маҳсулотларининг асосий қисмини Россия ва Қозоғистондан харид қилган.

Озиқ-овқат нархи ошмоқда

Тожикистонда озиқ-овқат, айниқса ун нархи ўтган йил кузида Қозоғистонда буғдой ва ун нархи кўтарилганидан сўнг кескин ошган эди. Ўшанда Ўзбекистон ҳам буғдой ва ун нархини биржада эркин қўйиб юборган эди. Жорий йил бошида нарх яна ошди.

Март ойи бошида коронавирус ваҳимаси ортидан аҳолининг озиқ-овқат сотиб олиш учун ёппасига дўкон ва бозорларга ёпирилиши нархларнинг яна ошишига сабаб бўлган эди. Ўшандан кейин бугунгача бу Тожикистонда озиқ-овқат нархи ошиб келмоқда.

Валюта қадрсизланиши

Март ойидан бошлаб Россия ва Қозоғистонда рубль ҳамда тенгенинг долларга нисбатан қадрсизланиши Тожикистонга ҳам таъсир қилди ва миллий валюта - сомоний АҚШ долларига нисбатан кескин қадрсизлана бошлади. Мамлакат истеъмол бозорининг асосий қисмини импорт маҳсулотлари ташкил этгани боис доллар ошгандан сўнг турли маҳсулотлар, шу жумладан озиқ-овқатлар нархи ҳам сезиларли даражада ошган.

Тожикистонда сўнгги бир ой ичида миллий валюта қадри АҚШ долларига нисбатан 5,3 фоизга пастлади ва бу жараён ҳануз давом этмоқда.

Тожикистон миллий банки 17 апрель куни 1 долларни 10,24 сомоний қилиб белгилаган. Март ойи ўрталарида доллар курси 9,70 сомоний бўлган ва ой охиригача у 10,2 сомонийгача кўтарилган эди.

Шунингдек, март ойининг ўрталаридан бошлаб Россия рублининг ҳам нархи ошди, 1 рубль 0,128 сомонийдан 0.136 сомонийгача кўтарилди.

Тожикистонда бугун валюта тақчиллиги рўй бермоқда. Шу сабабли, мамлакат банкларида март ойин ўрталаридан бери бир қатор хорижий валюталар, шу жумладан доллар ва рубль сотилмаяпти. Ўшангача ҳам нақд хорижий валюталарни баъзи банклар чекланган миқдорда сотаётган эди.

Банклар бу ҳолатни валюта тақчиллиги билан изоҳлашади.

Тожикистон Миллий банки валюта тақчиллиги, унга бўлган ички талаб ошгани, ташқи савдо баланси пасайиши туфайли валюта тушуми кескин камайиши билан изоҳлайди.

Ҳозирги вақтда Тожикистон Миллий банки ички бозорда валюта курсини кескин ошиб кетмаслиги учун қандайдир чоралар қўллаётган бўлиши табиий, аммо валюталар курси ошиб кетмаслигини тўхтатиб қолиш осон бўлмайди. Мамлакатга кириб келадиган валютанинг асосий қисми Россияда ишлаб юрган меҳнат муҳожирлари томонидан юборилар эди. Россияда ҳозир карантин чоралари жорий қилинган ва аксарият меҳнат муҳожирлари ишсиз қолган. Шу туфайли, Тожикистонга жўнатилаётган валюта миқдори кескин камайди. Бундай шароитда Россияда карантин чоралари қанча узоқ давом этса, Тожикистонга унинг таъсири шунча кўп бўлаверади.

Донор давлатлар Тожикистонга инсонпарварлик ёрдамларини қарийб беш баравар камайтирди

Тожикистон анча йилдан бери халқаро донор давлатлардан мунтазам инсонпарварлик ёрдами олиб келади. Жорий йилда ана шу ёрдам миқдори ҳам кескин камайган.

Жумладан, жорий йилнинг биринчи чорагида донор давлатлар Тожикистонга инсонпарварлик ёрдами миқдорини қарийб беш баравар камайтирди.

Тожикистон президенти ҳузуридаги статистика агентлиги берган маълумотга кўра, жорий йилнинг биринчи чорагида халқаро донор давлатлар Тожикистонга 4 миллион 85 минг доллар миқдорида инсонпарварлик ёрдами кўрсатган, бу ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 4,5 баравар кам. Ўтган йилнинг январь-март ойларида донор мамлакатлар Тожикистонга 18,5 миллион доллардан ортиқ ёрдам кўрсатган эди.

Ўтган йил энг катта инсонпарварлик ёрдами кўрсатган давлатлар:

Россия (21,1 фоиз);

Ҳиндистон (8,7 фоиз)

Қозоғистон (5,7 фоиз);

Германия (4,5 фоиз).

Жорий йил январь-март ойларида Тожикистонга энг катта ёрдам кўрсатган асосий донорлар:

Россия (15,6 фоиз);

Швейцария (14,5 фоиз);

Президент ҳузуридаги статистика агентлиги бу йил донор мамлакатлар томонидан инсонпарварлик ёрдами кўрсатиш нега кескин камайганига изоҳ бермаган.

Коронавирус аниқланмади, аммо бу Тожикистонни инқироздан сақлаб қола олмайди

Тожикистон бугун дунёдаги расман коронавирус аниқланмаган саноқли давлатлардан бири бўлиб қолмоқда. Мамлакатга хориждан келганлар карантинга олинган. Аммо ҳозирча улар орасида хавфли вирус аниқланганлар йўқ.

Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти тавсияларига қарамасдан, ҳукумат мамлакатда карантин чеклов чоралари жорий этмаяпти, барча муассасалар одатий режимда ишлашда давом этмоқда, олий таълим муассасалари ва мактаблар ҳам очиқ. Футбол бўйича мамлакат чемпионати давом этмоқда. Ҳатто бу йил баҳорги армияга чақирув ҳам бекор қилинмади.

Сиёсатшунос ва тадқиқотчи Павриз Муллажановнинг ҳисоблашича, Россиядан пул ўтказмалари қисқаргач, Тожикистон ҳукумати кичик ва ўрта бизнесга таяна бошлади. Ҳукумат айнан шундай корхоналардан солиқ тушумлари тўхтамаслиги учун карантин эълон қилишни ортга сурмоқда.

Экспертлар Тожикистон ўз чегараларини маҳкам ёпиб, коронавирусни ўз ҳудудига киритмаган бўлса ҳам, мамлакат глобал инқироздан четда қололмайди, деб ҳисоблашмоқда.

Тожикистон пандемияга қадар ҳам МДҲ ҳудудидаги иқтисодий жиҳатдан қуйи ўриндаги давлат эди. Жаҳон банки таҳлилларига кўра, мамлакат иқтисодиёти жаҳонда юз бераётган иқтисодий инқирозлар туфайли ташқи таъсирлар қаршисида ожиз қолади.

Бугун кўплаб таҳлилчилар Тожикистонда эпидемия тарқаладиган бўлса, мамлакат соғлиқни сақлаш тизими уни бартараф этишга ожиз деб ҳисобламоқда. Шунингдек, мамлакатда коронавирус аниқланадиган бўлса, унинг ортидан аҳоли ўртасида ваҳима келиб чиқиб, озиқ-овқат тақчиллиги юз бериши эҳтимоли катта. Балки, шу учун ҳам ҳозирча Тожикистонда коронавирус билан касалланиш ҳолати чиқмаётгандир. Ҳар ҳолда расман шундай.


Видеоролики обновлены до 16 апреля (смотрите ниже)

Пандемия вируса COVID-19 уже охватила 199 стран. В мире зарегистрировано 872893 случаев заболевания, из них 43271 имели летальный исход. Таджикистан до сих пор остается в стороне от мировой эпидемии.

По состоянию на начало апреля 2020 года случаев заражения коронавирусной инфекцией в стране не зарегистрировано.

Противоэпидемический штаб усилил контроль в приграничной зоне. Все приезжающие люди помещаются на обязательный 14-дневный карантин в санатории и инфекционные клиники в Душанбе, Варзобе, Согдийской и Хатлонской областях и других районах.

Министерство здравоохранения республики сообщило, что за все время на карантин были размещены 6159 человек. Тех, кто самовольно покидает карантинную зону, полиция принудительно вернет в больницу. Административная или уголовная ответственность за побег пока не грозит.

Департамент по экономическим и социальным вопросам ООН опубликовал статистику. Согласно этому исследованию, в стране низкий процент пожилого населения, для которого эпидемия особенно опасна.

  • 35% населения составляют несовершеннолетние дети
  • 35% молодежь до 24 лет
  • 19% людей в возрасте до 59 лет
  • 11% приходится на пожилых людей

Средняя продолжительность жизни составляет 73,7 лет. В Италии, наиболее пострадавшей от коронавируса, этот показатель гораздо выше – 83,5 года.

Туризм в Таджикистане не сильно развит. По сравнению с европейскими государствами, страну меньше посещают иностранные туристы. Местные аэропорты принимают небольшое количество пересадочных рейсов, а стоимость билетов довольно высокая. Такая отстраненность от мирового туризма могла пойти на пользу стране, так как инфекция распространилась по миру в основном вместе с путешественниками. Местные жители путешествуют мало по сравнению с другими странами. Позволить отпуск за границей могут позволить себе немногие. Значительная часть населения уезжает на заработки за рубеж, и возвращается домой один раз в год.

Основные транзитные международные пути проходят через Казахстан и Китай, которые были закрыты в самом начале распространения вируса. Обязательный карантин для въезжающих из-за рубежа был введен уже в конце декабря, когда в КНР только заговорили о вероятной эпидемии.

Уровень здравоохранения в стране ниже, чем в Европе и Северной Америке. Есть вроятность, что если на территории Таджикистана есть заболевшие, эти случаи не были диагностированы. Но это только предположения самих граждан Таджикистана. Кроме того, во многих случаях заболевание протекает без симптомов или в легкой форме простуды. Многие люди лечатся дома и не обращаются к медикам как и во многих странах. Диагностика респираторных заболеваний и пневмонии применяется не во всех медицинских учреждениях. В больницах наблюдается нехватка оборудования и экспресс-тестов для диагностики Sars-Cov-2. Было только 2000 тест-систем на 10 миллионов человек. Не все врачи умели правильно обращаться с ними. В последние дни в Таджикстан привезли большую партию средств защити и оборудования, а медики проходят срочное обучение для обеспечения качественного лечения.

В декабре в стране зафиксировали вспышку острого гриппа. Признаки были нетипичными для этой болезни: сильная лихорадка, кашель и рвота. Некоторые эпидемиологи утверждают, что большая часть населения уже переболела инфекцией COVID-19 и выработала иммунитет.

Вирусолог Михаил Фаворов считает, что существенную помощь оказало окуривание помещений сухой травой гармала, которую традиционно используют в Средней Азии. Она эффективно обеззараживает помещения. Весомый вклад в борьбе с вирусом внесли и религиозные привычки — перед чтением молитвы мусульмане совершают омовение. Люди пять раз в день тщательно моют руки, лицо и ноги, чем снижают риск заражения многими инфекциями.

Президент Таджикистана Эмомали Рахмон распорядился принять срочные меры по подготовке специалистов высокого уровня. Учреждения сферы здравоохранения должны быть готовы к приему множества больных с осложнениями пневмонии. Клиники получат современное медицинское оборудование и несколько аппаратов ИВЛ. Начато строительство больницы на 300 коек в Дангаринском районе. Во всех поселках будут созданы медицинские центры. Министерство социальной защиты начало набор группы волонтеров для проведения разъяснительных работ среди населения.

Занятия в школах, вузах и детских садах продолжаются, так как до сих пор не было выявлено ни одного случая заражения коронавирусом. Правительство ограничило проведение общественных мероприятий, чтобы избежать большого скопления граждан. Пятничные намазы в мечетях запрещены.

Россия отправила Таджикистану 20 000 тестов для выявления COVID-19. КНР передала наборы реагентов для выявления коронавируса для 2000 исследований, а также 1000 защитных комбинезонов и 500 бесконтактных термометров.

Читайте также:

Пожалуйста, не занимайтесь самолечением!
При симпотмах заболевания - обратитесь к врачу.