Карана вирус нечта давлатга бор

Италияда янги Covid-19 коронавирусини юқтирганлар сони сўнгги кунда учдан бир қисмига кўпайди ва ҳозирги вақтда вирусдан зарарланганлар сони 453 кишини ташкил этмоқда. Саудия Арабистони эҳтиёткорлик чоралари доирасида зиёратчиларнинг Маккага киришини тўхтатди.

Вирус бутун дунё бўйлаб 2804 киши ҳаётига зомин бўлди, 32872 киши вирусдан касаллангач, соғайган.

Италияда нималар бўлмоқда ва айб касалхоналардами?

Аксарият касалланиш ҳолатлари Италиянинг шимолий саноат минтақаларида, жумладан маркази Милан бўлган Ломбардияда кузатилмоқда. Аниқланган ҳолатлар сони бўйича иккинчи ўринда Венеция ва унинг атрофидаги туманлар жойлашган. Беморлар сони сўнгги кун давомида учдан бир қисмга кўпайди: сешанба куни кечқурун вируснинг 323 ташувчиси, 12 ўлим ва 3 тузалиш ҳолати эълон қилинганди.

Ҳукумат вакиллари касаллик тарқалишининг олдини олиш учун барча имкониятларни ишга солаётганликларини айтишмоқда. Мамлакат бўйлаб барча мактаблар, университетлар ва кинотеатрлар ёпилмоқда ва оммавий тадбирлар бекор қилинган.

Умумий аҳолиси 55 минг кишидан иборат бўлган бир неча шаҳар карантин учун ёпилган. Кўпчилик коронавирус тарқалиши Италия иқтисодиётида пасайишга олиб келиши мумкин деган хавотирда.

Шундан сўнг бош вазир Жузеппе Конте шифохоналардан бирининг ходимларини бепарволикда айблаб, танқид қилди. Бу қайси шифохоналигига аниқлик киритилмади.

Ломбардиянинг Кодоньо шаҳридаги 150дан ортиқ инфекция ҳолати матбуотда Маттиа деб аталаётган 38 ёшли эркак билан боғланмоқда. У Кодоньодаги касалхонага ётқизилган, аммо бунгача у вирусни ҳомиладор рафиқаси, дўсти, барга ташриф буюрган уч нафар кекса меҳмонга юқтирган, шунингдек ярим-марафонда югурган, футбол ўйнаган.

Расмий талқинга кўра, Маттиага вирус қандайдир хитойлик кема эгасидан юққан. Расмийлар бошқа тафсилотларни ошкор этишмаган.

Бошқа ҳолатлар

Reuters маълумотига кўра, сўнгги бир кун ичида Бразилия, Покистон, Швеция, Норвегия, Греция, Руминия, Жазоир, Дания ва Грузияда вирусдан зарарланишнинг илк ҳолатлари тасдиқланди. Эндиликда коронавирус Антарктидадан ташқари барча қитъаларга тарқалган.

• Жанубий Кореяда инфекцияланишнинг 334та янги ҳолати қайд этилди ва зарарланганлар сони 1595 кишига етди, 13 киши ҳалок бўлган. Хитойдан ташқаридаги энг кўп касал айнан шу мамлакатда аниқланган. АҚШ ва Жанубий Корея қўшма ҳарбий машқларни номаълум муддатга қолдирди.
• Саудия Арабистони чет эллик зиёратчиларнинг муқаддас Макка ва Мадина шаҳарларига киришини эҳтиёткорлик юзасидан тўхтатмоқда. Саудия Ташқи ишлар вазирлиги, вирус таҳдиди кучайган давлатлардан келувчи сайёҳларнинг мамлакатга кириши ҳам вақтинча тўхтатилишини билдирди.
• Ироқда оммавий тадбирлар тақиқланган ва мактаблар, университетлар ҳамда дам олиш масканлари ёпилган. Касаллик ҳолатлари аниқлангандан кейин Кувайт ва Баҳрайн ҳам худди шундай чоралар жорий этди.
• Хитойда чоршанба куни коронавирусдан яна 29та ўлим ҳолати қайд этилди — бу январь ойи охиридан бошлаб кузатилган энг кам қурбон сонидир. Бир кун аввал 52та ўлим ҳақида хабар берилган эди. Шунингдек, 26 февраль куни Хитой ҳудудида яна 433 кишида вирус аниқланган ва мамлакат бўйлаб вирусдан зарарланганларнинг жами сони 78 мингдан ошиб кетган.
• Англияда вируснинг яна икки ҳолати тасдиқланди — Британияда жами 15 нафар бемор.
• Япония бош вазири Синдзо Абэ пайшанба куни ҳукумат баҳорги таътиллар якунига қадар, яъни март ойи охиригача барча ўрта ва бошланғич мактабларни ёпиш таклифини бергани ҳақида маълум қилди.
• Эстонияда пайшанба куни коронавирусдан зарарланишнинг илк ҳолати тасдиқланди. Бу Туркия орқали учиб келган Эрон фуқаросидир.
• Коронавирус инфекциясининг тарқалиши дунёнинг бошқа қисмларида ҳам давом этмоқда.

Франция ва Германия ҳукуматлари чоршанба куни вирус билан боғлиқ вазиятни инқироз ва эпидемия сифатида баҳолашди.

Германияда эпидемия бошлангани ҳақида аввалроқ мамлакат соғлиқни сақлаш вазири Йенс Шпан чегарадош давлат - Италия соғлиқни сақлаш вазири билан учрашувда айтиб ўтганди.

Германияда вирусдан зарарланганлар сони 30 нафарга яқинлашган.

Европада аҳвол қандай?

Сўнгги икки кун ичида вирус Австрия, Хорватия, Греция, Норвегия, Швейцария ва Шимолий Македонияда аниқланди. Ҳолатларнинг аксарида Италияга ташриф буюрган одамлар вирус юқтирган.

Грузияда бир нафар бемор даволанмоқда — мамлакат расмийларига кўра, у касаллик тарқалишининг яна бир ўчоғи Эрондан сешанба куни ватанига қайтган Грузия фуқаросидир.

Янги ҳолатлар ҳақида Испания, Франция ва Германия ҳам хабар қилмоқда. Ирландия Олти миллат кубоги доирасида Дублинда ўтказиладиган Италия регби терма жамоасининг ўйинини кейинга қолдирди.

Эрон ва Саудия Арабистонидаги вазият

Европадан ташқарида касалланишнинг янги ҳолатлари Жазоир, Бразилия ва Покистонда қайд этилди. Жанубий Америкадаги илк бразилиялик бемор Эрондан қайтган.

Шу билан бирга, Эрон расмийлари ҳозирча шаҳарларга карантин жорий этишни режалаштирмаётганликларини айтишди. Ушбу мамлакатдаги беморлар сони аллақачон 139 нафарга етган — минтақадаги барча давлатларга қараганда кўп.

Эронликлар касалланиш авж олаётган Қум шаҳрига бормасликка чақирилмоқда. Аммо у ерда жойлашган шиа қадамжоларига ҳар йили миллионлаб зиёратчилар ташриф буюради.

Мамлакат Ташқи ишлар вазирлиги баёнотига кўра, Саудия Арабистони коронавирусга қарши кураш доирасида бошқа мамлакатлар ва халқаро ташкилотлар, айниқса, Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (ЖССТ) кўраётган чораларни қўллаб-қувватлашга тайёр.

АҚШда коронавирус илк марта мамлакат ҳудудидан ташқарига чиқмаган фуқарода аниқланган, дастлабки маълумотларга кўра, у касалланганлар билан ҳам алоқада бўлмаган. Америка ҳукумати бу ҳолат ҳақида АҚШ президенти Дональд Трамп мамлакатда вирус тарқалиши олдини олиш учун ўрнатиладиган чекловлар ҳақида маълум қилгач эълон қилди.

АҚШда сўнгги маълумотларга кўра, вирус юқтирган 60 нафар бемор даволанмоқда.

Дональд Трамп чоршанба кунги матбуот анжуманида вице-президент Майк Пенсга касалликка қарши курашни мувофиқлаштириш бўйича кўрсатма берганини айтди.

Пандемиядан сақланиш мумкин
Би-би-сининг соғлиқни сақлаш масалалари бўйича корреспонденти Филиппа Роксби:

Коронавирус ўчоқлари Хитойдан дунёнинг бошқа минтақалари, айниқса Европага қадар кенгайди.

Бир қараганда, бу ҳолатнинг ачинарли ривожланиши. Аммо унда яхши тарафларни ҳам кўриш мумкин. Хитой, аёнки, вирусни назорат остига олди ва янги ҳолатлар кузатилиши кундан-кунга камаймоқда.

Бу инфекция билан курашишда қўлланган чораларнинг муваффақиятидан дарак беради, уларда одамлардан уйни тарк этмаслик сўралди, кенг оммавий тадбирлар бекор қилинган ва транспорт ҳаракати чекланди.

Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти вирусни жиловлаш ва глобал пандемиянинг олдини олишнинг имкони ҳали ҳам мавжудлигини тушунтиришга уринмоқда.

Бу фикрни авж олишнинг бошқа таъсирлари хавфидан огоҳлантирган Британия ҳукумати ҳам қўллаб-қувватламоқда - иқтисодга ва умуман жамиятга таҳдид. Инсонлар хавфсизлиги устуворлигича қолмоқда, бироқ унга масъулият билан ёндашиш керак.

Коронавирус пандемияси 199 та давлатни қамраб олди, бироқ Тожикистон ҳануз дунё эпидемиясидан четда қолмоқда.

ТОШКЕНТ, 30 мар — Sputnik, Марина Чернишова-Мельник. Тожикистон бугунги кунда коронавирус бирорта ҳолати қайд этилмаган давлатлардан бири бўлиб қолмоқда.

2019 йил охирида Хитойда аниқланган коронавирус дунёнинг 199 давлатини қамраб олди. Сал кам 725 минг турли ёшдаги кишилар вирусга чалинди, 34 мингдан ортиқ киши вафот этди.

Тожикистон ҳозирча эпидемиядан четда қолмоқда, мамлакат аҳолиси бошқа давлатлар сингари коронавирус билан боғлиқ вазият ҳақидаги янгиликларни кузатиб бормоқда.

Мутахассис ва оддий фуқаролар ўзига савол бермоқда: Тожикистон ўзини қандай қилиб коронавирусдан ҳимоя қилишга эришди, қандай омиллар ёрдам берди.

Sputnik Тожикистон энг кенг тарқалган версияларни тўплади.

Тожикистон - анча ёпиқ давлат. Буни йирик транзит пункти ёки чет эллик сайёҳлар орасида энг севимли дам олиш масканларидан бири деб бўлмайди.

Авиачипталар нархи “тишлайди”, туризм рекламасига ҳеч ким пул тикмайди. Кириш туризмнинг оқими кам. Шунга кўра, республикада авиапарвозлар минимал даражада, транзит парвозлар умуман йўқ. Шунинг учун Европа ва Шимолий Америка давлатлари сингари Тожикистон ҳудудига инфекцияни олиб кириш қийинроқ. Вирус тарқалишининг асосий хавфи бу туристлар.

Агар Италия ва Тожикистон йиллик саёҳлар сони солиштирилганда, анча фарқ қилади, ва бу ўзининг ижобий ҳолати кўрсатмоқда. Эҳтимол, бундай изоляция Тожикистонни коронавирусдан ҳимоя қилган. Дарҳақиқат, ҳатто минтақадаги қўшнилар - Қозоғистон, Қирғизистон ва Ўзбекистон ривожланган иқтисодиёти, халқаро муносабатлари ва кенг авиамаршрутлар тармоғи туфайли чет элликларни кўп марта кўпроқ қабул қилишган.

Бундан ташқари, Тожикистон қитъанинг чуқур қисмида, транспорт оқимларидан узоқда жойлашган. Шарқ томонда Хитой билан чегарани тезлик билан ёпилди. Қозоғистон орқали транзит тўхтатилиши ҳам республикада хавфсизликни таъминлади.

Кейинги мантиқий тахмин – қанчалик мамлакат фуқаролари кўп саёҳатига чиқса ёки чет элликларни меҳмон сифатида қабул қилса коронавирус тарқалиш эҳтимоли шунчалик юқори бўлади.

“Корона” ни яхши даромадли кишилар олиб келмоқда. Даромад ва чипталар нархи сезиларли фарқ қилиши туфайли Тожикистон фуқаролари камдан-кам ҳолларда чегарани кесиб ўтадилар. Аҳолининг катта қисми чет элда ишлайди, йилига бир-икки марта ёки ундан кам ватанига қайтади.

Ҳамма ҳам бошқа давлатда таътилни ўтказа олмайди, аксарият ҳолларда автотранспортда бориш мумкин бўлган қўшни - Ўзбекистон танланади.

Бу сафар ҳаммани ранжитадиган чипталарнинг юқори нархи тожикистонликларга қўл келди, шекилли.

Эҳтимол, саволга жавоб биринчи қарашда осон туюлади. Сир эмаски, Тожикистонда тиббиётнинг ҳозирги даражаси, касалхоналарнинг жиҳозланиши ва мутахассислар малакаси бўйича умумжаҳон даражадан орқада. Мамлакатда коронавирусни юқтириш ягона ҳолатлари бўлиши мумкинлигини инкор этиб бўлмайди, бироқ ҳаммаси қурбонсиз ўтди.

Ташхис қўйиш асбоб-ускунлари ва тест-тизимлари етишмаслиги ўз вақтида касаллик ҳолатларини аниқлашга имкон бермяпти. Ахир, касаллик узоқ вақт давомида аломатларсиз ўтиши аллақачон маълум.

“Тожикистонда нафас олиш ва пневмония касалликлари ташхисига (асбоб-ускуналар ва бошқалар) эгами? Агар бўлса, ушбу ташхис барча тиббий муассасаларида қай даражада кенг қўлланмоқда? Бу асосий савол. Агар фойдаланилмаса, унда расмий ҳолатлар ҳақида маълумот бўлмайди”, - дея тушунтиради вирусолог, тиббиёт профессори Анатолик Альтштейн.

“Вирусли инфекцияларнинг олдини олиш ва даволаш” илмий-ахборот марказининг бош директори Георгий Викулов бугунги кунга қадар коронавирус инфекциясига 199 давлат ва мустақил ҳудудлар қамраб олинганини эслатди.

“Бирор жойда одамлар инфекцияни юқтириши, у ҳаво орқали ўтади, қўшни ҳудудларга умуман тарқалмаслиги - бундай бўлмайди. Ҳиндистон ва Африкада юқтириш ҳолатлари ҳақидаги кеч хабарлар бўлган. У ерда, дастлаб улар касаллик фактини тан олишга шошилмадилар, аммо кейин улар бунга мажбур бўлишди. Шу сабабли, мен COVID-19’дан озод бўлган давлатлар дунёда қолганига шубҳа қиламан”, - дейди мутахассис.

“И. И. Мечников номли вакциналар илмий-тадқиқот институти” директори Виталий Зверев ҳамкасбларини 2020 йил бошидан бери Тожикистон аҳоли орасида пневмония ҳолатлари статистикасини кузатиб боришга чақирди.

"Бу келиб чиқиши грипп ёки бактериал бўлиши мумкин. Агар сўнгги пайтларда юқумли пневмония ҳоллари кўпайиб кетган бўлса, бу сигналдир", - дейди вирусолог.

Ушбу версия ҳам аҳоли орасида кўплаб жавоблар мавжуд. Ижтимоий тармоқларнинг энг оптимистик фойдаланувчиларнинг фикрига кўра, тожикистонликлар гриппнинг оғир формасида олдиндан касал бўлишган, ва у худди шу коронавирус бўлган бўлиши мумкин.

Мамлакатда декабр-январ ойларидан нотипик аломатлар (кўп кунли иситма, йўтал ва қайт қилиш) билан грипп авж олиши қайд этилган. Шунинг учун энди дунёни коронавирус “босган” пайтда Тожикистон хавфсиз жойда – ҳаммада касалликка қарши иммунитет ҳосил бўлди.

Хитойда энди коронавирус ҳақида гапиришни бошлашганда 2020 январ ойи якунида Тожикистон республика келаётган барча кишиларни текширишни бошлади, кейин эса хорижликлар умуман киришни чеклади.

Хориждан келган бир неча минг киши йирик шаҳарларда узоқликда бўлган 14 кунлик мажбурий карантиндан муваффақиятли ўтдилар. Олдиндан кўрилган чоралар муҳим рол ўйнади, ташқаридан юқтириш хавфи сезиларли даражада камайди.

БССТ маълумотларига кўра, коронавирус юқтириш хавфи остида, биринчи навбатда, 65 ва ундан катта ёшдаги кекса одамлар, сурункали касалликларга чалинганлар, ҳомиладор аёллар ва иммунитет танқислиги бўлган фуқаролар.

Республикада туғилишнинг ўсиши туфайли мамлакат аҳолисининг катта қисмини ёшлар ва болалар ташкил қилади.

“Ёшлар ҳам вирусдан азият чегадилар. Аммо бу, танани умуман заифлаштирадиган бошқа жиддий, сурункали касалликлар фонида, ўз вақтида инфекциядан ўзини ҳимоя қила олмади.

Иммунитети йиллар давомида заифлашадиган кекса одамлар учун янада қийинроқ. Тана энди олдингидек ишлай олмайди ва шунга мос равишда инфекцияни юқтириш хавфи катта. Менга 60 ёшдан ошган, юрак-қон томир, ўпка, нафас олиш тизими, метаболизм билан боғлиқ муаммолари бўлмаган одамни кўрсатинг”, - дейди Зверев.

Статистик маълумот: Тожикистонда потенциал алмаштириш коэффициенти (болалар сонининг меҳнатга лаёқатли ёшдаги аҳолига нисбати) 54,1% ни, пенсия таъминоти даражаси эса атиги 5,4% ни ташкил этади.

Тожикистонинг аксарият аҳолиси - мусулмонлар. Ҳар бир мусулмон ҳар куни беш махал намоз ўқиши керак. Бу қоида мансаб ёки молиявий аҳволидан қатъий назар барча диндорларга тааллуқли. Намоздан аввал таҳорат қилиш керак.

Ўйлаб кўринг: тожик халқининг аксарияти кунига бир неча марта таҳорат қилади. Жазирамада қўл ва оёқ очиқ бўлса ҳам - мунтазам ювилса, ҳеч қандай вирус илдиз отмайди.

Тожикистонда исириқдан кенг фойдаланилади. Хоналарда қуриган ўтни ёқишади ва бактерияларни “ўлдиришади”. Эпидемиолог-шифокор Михаил Фаворовнинг фикрига кўра, айнан исириқ мамлакат аҳолисини инфекциядан қутқармоқда.

“Мўғул учбурчаги”га кирувчи мамлакатларда бирорта ҳам коронавирус ҳолати аниқланмаган. Биз бунинг сабаблари ҳақида узоқ ўйладик: бунга балким қуруқ ҳаво ва иқлим сабабчидир, ёки исириқ. Ахир Марказий осиёда ушбу ўтдан узоқ йиллар давомида ҳавони зарасизлантириш воситаси сифатида фойдаланишган,” — деди Фаворов.

Айтганча, коронавирус ҳақида янгиликлар фонидан Тожикистонда исириқ ва саримсоқ савдоси кўпайди.

Бугун 28 апрель, 2020 йил, сешанба

• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  

Мирзиёев Шавкат Миромонович

Путин Владимир Владимирович

Эрдўған Ражаб Тойип

Назарбоев, Нурсултон Абишевич

Бердимуҳамедов Гурбангули Маликгулиевич

Владимир Александрович Зеленский

• Касалланганлар сони 3 066 417
• Соғайганлар сони 923 448
• Вафот этганлар 211 663

• Касалланганлар сони 1 924
• Соғайганлар сони 892
• Вафот этганлар 8

Сизга қайси ичимлик кўпроқ ёқади?

Ўзбекистонда тотализаторга рухсат берилиши тўғрими?

Қайси алоқа операторининг интернет тезлиги паст?

Ўзбекистонда аёллар эркаклар билан баравар ишлашига қандай қарайсиз ?

Сиз қаерда яшайсиз?

Сиз қандай дам олишни ёқтирасиз?

• iPhone X 64gb 920 $
• iPhone X 256gb 1000 $
• Samsung S9 555 $
• Samsung S9+ 640 $
• Samsung S9+ 256gb 740 $
• Samsung Note 9 1010 $
• iPhone XS 64gb 1070 $
• iPhone XS 256gb 1200 $
• iPhone XS MAX 64gb 1200 $
• iPhone XS MAX 256gb 1300 $
• iPhone XS MAX 512gb 1460 $

• Chevrolet Spark 73 262 000 сум
• Chevrolet Nexia 87 320 000 сум
• Chevrolet Cobalt 95 768 000 сум
• Chevrolet Lacetti 114 449 000 сум
• Chevrolet Malibu 2 311 124 067 сум
• Chevrolet Tracker 189 838 121 сум
• Chevrolet Trailblazer 398 000 000 сум
• Chevrolet Equinox 349 000 000 сум
• Chevrolet Traverse 596 000 000 сум
• Chevrolet Tahoe 795 000 000 сум

Электр плиталар билан

1 кВт/соат-295 сўм

Дунёда ҳозирда 18 та давлат мавжуд бўлиб, уларда COVID-19 коронавируси билан касалланиш ҳолатлари аниқлангани тўғрисида маълумотлар олинмаган. Бугун эрталаб Жонс Хопкинс номидаги Америка университети томонидан тақдим этилган маълумотлар шундан далолат бермоқда.

Қуйида шу мамлакатлар рўйхати: Вануату, Яман, Кирибати, Шимолий Корея, Комор ороллари, Лесото, Маршалл ороллари, Микронезия, Науру, Палау, Самоа, Сан-Томе ва Принсипи, Тожикистон, Тонга, Туркманистон, Тувалу ва Жанубий Судан.

Айрим экспертларнинг фикрига кўра, баъзи мамлакатлар юқуш ҳолати бўлган тақдирда ҳам бу ҳақда шунчаки хабар бермасликлари мумкин. Аммо айрим, қуролли можаролар туфайли бир қатор бошқа мамлакатлар, масалан, Яман учун статистик маълумотларни тўплаш қийин.

Шу билан бирга, қайд этилишича, ушбу мамлакатларнинг аксарияти ташқи дунё билан алоқалари чекланган кичик орол давлатлардир.

Булар ташқи линклар ва янги даричада очилади

Бу линкни кўчириб олинг

Булар ташқи линклар ва янги даричада очилади

Улашиш даричасини ёпинг

Коронавирус: Сўнгги хабарлар яна нохуш - вирус сабаб, АҚШ Мудофаа вазири Ўзбекистонга келмайдиган бўлди. Коронавирусдан қўрққан ўнлаб мусулмон Эронда қалбаки ароқ ичиб ўлди. Британияда Соғлиқни сақлаш вазирининг ўзи коронавирусни юқтирди. Трамп эса, соғломлигини айтмоқда. Дунёда нималар бўлмоқда?:

АҚШ Мудофаа вазирининг минтақага сафари март ойининг учинчи ҳафтасига режаланган.

Марк Эспернинг Ҳиндистон, Покистон ва Ўзбекистонга келиши кутилганди.

Аммо вазирлик матбуот воизи сешанба куни кутилмаган баёнот билан чиққан.

Эҳтиёт чораси сифатида вазирнинг сафари ортга сурилишини маълум қилган.

Воиз бунинг сабабини коронавирус билан боғлаган.

Маълум бўлишича, вазир Вашингтонда қолмоқчи.

Коронавирусга қарши курашда вазирлигига ёрдам бермоқчи.

Унинг минтақага энди аниқ қачон келиши маълум эмас.

АҚШ Мудофаа вазирлиги воизи бўлажак ташрифнинг санасини очиқламаган.

Бор-йўғи ўтган ой бошида АҚШ Давлат котиби Ўзбекистонга келган.

Ўзбекистон Ташқи ишлар вазири, Президент Шавкат Мирзиёев билан музокаралар олиб борган.

Худди шу сафар манзарасида Трамп маъмуриятининг Марказий Осиёга оид янги стратегияси ҳам эълон қилинган.

Ўзбекистон ва коронавирус

Ана шу ташрифидан қисқа вақт ўтмай, Майк Помпео Ўзбекистон илова Марказий Осиё давлатларининг коронавирус хавфига бас келишга қанчалик қодир эканликларини ҳам савол остига олган.

Хитой ва коронавирусдан зиён чеккан давлатларга 100 миллион долларгача кўмак беришга ҳозир туришларини баён қилганди.

Агар, расмий маълумотларга ишонилса, ҳозирча Ўзбекистонга коронавирус кириб бормаган.

Аксарияти коронавирус манбаси бўлган Хитойга бевосита чегарадош қолган Марказий Осиё давлатларида ҳам вирус қайд этилмаган.

Орада бунга оид хабарлар масъуллар томонидан расман ва ошкора рад этилган.

Ҳозир четда бўлган ўзбекистонликлар сони миллионлаб, аммо ҳалича улар орасида ҳам коронавирус аниқланганига оид бирор бир расмий хабар олинмаган.

Ўзбекистон Соғлиқни сақлаш вазирлиги кеча, сешанба куни коронавирус масаласида бу яқин йилларда кўрилмаган энг йирик матбуот анжуманларидан бирини берган.

Айни шу матбуот анжумани чоғида ҳам, вазир "касалликни беркитаётганлари йўқлиги, бунинг иложи ҳам йўқ"лигини айтган.

"Агар, касаллик қайд этиладиган бўлса, дори воситаларининг захираси ҳам, профилактика бўйича имкониятлари ҳам етрли экани"ни баён қилган.

Эронда коронавирус ёшларни ҳам ўлдирмоқда:

Коронавирус дунё бўйлаб тўхтамаяпти

Америка Қўшма Штатларида бугунга келиб коронавирус юқтирганлар сони минг кишидан ортган. 29 киши ўлган.

Масъуллар аҳолини коронавирус таҳдидини жиддий олишга чақиришган.

Маълум бўлишича, АҚШ Президенти Дональд Трамп ҳам ўтган ой коронавирусга чалинган инсон билан битта анжуманда иштирок этган.

Аммо, шундай бўлса ҳам, ўзини коронавирусга текширтиришни лозим, деб топмаган.

Худди шундай инсон билан мулоқотда бўлган Республикачи беш сенатор эса, ўзларини бошқалардан иҳоталашга қарор қилишган.

Уларнинг орасида АҚШ Президенти аппаратининг яқинда тайинланган раҳбари ҳам бор.

Европада эса, энг ёмон аҳвол ҳали-ҳануз Италияда қайд этилиб турибди.

Италияда коронавирусдан ўлим ҳолати кеча, сешанба куни 631 кишига чиққан.

Масъуллар мамлакатни бутунлай ёпиб қўйишган. Бунақаси бўлмаган.

Италияда вирусга чалинганлар сони бугунга келиб 10 минг кишидан ортган.

Сешанба куни Франция Президенти ҳам жиддий огоҳлик билан чиққан.

Европада коронавирус тарқалиш ҳолатини фавқулодда чоралар талаб қилувчи фавқулодда инқирозга қиёс берган.

Мамлакатида вирус хуруж қилиш арафасида турганини айтган.

Франция Италия билан бирга коронавирусдан энг кўп зиён чеккан иккита Европа давлатидан биттаси бўлиб турибди.

Худди шу куни Британияда Соғлиқни сақлаш вазирининг ўзи коронавирусни юқтиргани ҳам маълум бўлган.

Буюк Британияда вирусни юқтирганлар сони 373 кишига етган. Қурбонлар сони 6 нафарга чиққан.

Худди шу манзарада Туркия, Боливия, Жамайка ва Конго Демократик республикасида илк коронавирус ҳолати қайд этилган.

Аллақачон уч киши вирусни юқтирган Молдовада барча мактаблар ёпилган.

Дунё бўйлаб коронавирусга чалинганлар сони бугунга келиб 119000 кишига етган.

Вирусдан жаъми 4296 киши ўлган. 55 фоиздан ортиқ ҳолатда одамлар тузалиб кетган.

Эроннинг Аҳвазида эса, миш-мишларга ишонган камида 36 киши қалбаки ароқдан заҳарланиб ўлган.

Улар шу йўл билан ўзларини коронавирусдан ҳимоя қилмоқчи бўлишган.

Яна қалбаки ароқдан заҳарланган уч юзга яқин киши касалхонага ётқизилган.

Хабарларга кўра, етти киши қалбаки ароқ сотишда гумонланиб, қўлга ҳам олинган.

"Умра визалари" бериш ва коронавирус тарқалган давлатлардан сайёҳлар келишини вақтинчалик чеклаган Саудия Арабистони яна бир кескин чорага қўл урган.

Саломатлиги ва сафарига оид янглиш маълумот берганлар $133 000 АҚШ доллари миқдорида жаримага тортилишларини маълум қилган.

2019 йилнинг декабр ойи ўрталарида бошланган янги коронавирус (2019-nCoV) эпидемияси туфайли шу бугунгача 107 нафар инсон ҳаётдан кўз юмгани қайд этилди. Уларнинг барчаси хитойлик.

Текширувлар натижасида ушбу коронавирус ўзининг генетик тузилишига кўра 2002 йили Хитойнинг Гуандун вилоятида пайдо бўлган "оғир даражадаги ўткир респиратор синдроми" (инг: "SARS" Severe acute respiratory syndrome) коронавируси билан ўзаро ўхшаш жиҳатлари мавжудлиги аниқланди.

Коронавирус қаердан келиб чиқди?

Ҳозирча, янги коронавируснинг келиб чиқиши аниқ эмас. Фақат тахминлар бор холос. Даҳшатли вирус илк бора Хубэй вилоятининг Ухан шаҳрида жойлашган Хуанан номли ҳайвон ва денгиз маҳсулотлари бозорига алоқадор бўлган маҳаллий аҳоли вакилларида намоён бўлган. Мазкур бозорда истеъмол учун денгиз маҳсулотлари, ит гўшти, илонлар ва ҳатто кўршапалаклар ҳам сотилган. Тахминларга кўра, коронавирус ҳайвон организмида мутацияга учраган. Сўнгра инсонга юққан.

Илк бошда коронавирус ўчоғи денгиз маҳсулотлари деган фикр илгари сурилди. Лекин, касаллик белгилари зотилжам (пневмония) билан бошланишига кўра, унинг юқиши ҳаво орқали амалга ошиши маълум бўлди. Ва бу версия нотўғри бўлиб чиқди. Кейинчалик, экспертлар "2019-nCoV" кўршапалакларда аниқланган коронавирус билан яна бир манбаси номаълум коронавируснинг ўзаро чатишиб, гибридлашувидан ҳосил бўлган деган тўхтамга келдилар. Кейинги босқичда эса коронавирус одамларга илонлардан юққан деган версиялар ҳам ўртага чиқди.

Шу бугунгача, ушбу коронавирусдан сақланиш учун бирор-бир вакцина ёхуд аксилвирус препарат ўйлаб топилмади. Чунки, ушбу вируснинг заиф ерлари ҳали тўлиқ ўрганилмади.

Вирус тарқалиш географияси кенгайиб бормоқда

Жорий йилнинг 28 январига қадар дунё бўйича 4474 та янги коронавирусни юқтириш ҳолати аниқланган бўлиб, улардан 4409 таси Континентал Хитойда қайд этилган. Континентал Хитой дейилганда Гонконг ва Макао хориж Хитой Халқ Республикаси ва Тайвань давлатлари тушунилади. Гонконг ва Макао административ бирликлари махсус статусга эга.

Гонконг(8), Таиланд (8), Макао (6), Австралия (5), Сингапур (5), АҚШ (5), Тайвань (5), Жанубий Корея (4), Малайзия (4), Япония (4), Франция (3), Въетнам (2), Камбоджа (1), Канада (1), Непал (1), Шри-Ланка (1), Германия (1), Кот-д'Ивуар (1). Хитойда мазкур вирус билан боғлиқ 107 та ўлим ҳолати қайд этилди. 63 киши соғайишга муваффақ бўлди.

Янги коронавирус юқтирган беморлардаги касалликнинг илк клиник симптомлари 2019 йилнинг 8 декабридан олдинроқдан намоён бўлди. Касаллик эпидемияси ҳақидаги хабарлар биринчи бўлиб 2019 йилнинг 31 декабрида пайдо бўлган.

22 январдан бошлаб Ухан шаҳри карантин мақсадида ёпиб қўйилди. Барча жамот транспортлари қатнови тўхтатилди. Шаҳарга кириш-чиқиш буткул тақиқланди. 24 январдан бошлаб Уханга яқин бўлган Хуанган, Эчжоу, Чиби ва Чжицзян шаҳарлари ҳам карантинга олинди. Хитой ҳукумати жами 14 шаҳарга кириш-чиқишни ёпиб қўйди. Бахтга қарши, ушбу ўлим ташувчи вирус Хитойнинг Тибетдан бошқа барча вилоят даражасидаги административ бирликларида топилди.

Хитойликлар одатда ўзларининг янги йил байрамларини ўта дабдаба билан нишонлайдилар. Расман 15 кун дам оладилар ва янги йил киришидан олдин ва кейин мамлакат ичида саёҳат қилганлари каби хорижга ҳам саёҳатлар уюштирадилар. Бунинг натижасида коронавирус дунё бўйлаб тарқалиш хавфи пайдо бўлмоқда. Зотан, шу чоққача умумий 19 давлатда янги коронавирусга чалиниш ҳолатлари аниқланди.

Коронавирус қай даражада юқумли?

Хитой расмийлари вирус одамдан одамга ҳаво орқали ўтиш хусусиятига эга эканлигини тасдиқлашди. Беморларга хизмат кўрсатаётган касалхоналардаги бир қанча тиббиёт ходимларининг мазкур вирус билан касалланиб қолганлиги ҳам унинг юқумли эканлигини тасдиқлайди.

Хитойлик мутахассисларнинг таъкидлашича, вируснинг инкубацион даври 2 кундан 12 кунгача чўзилиши мумкин. Лекин, ўртача, 7 куни ташкил этади. Яъни, коронавирус инсонга юққандан кейин 2 кундан 12 кунгача ўз симптомларини зоҳир қилмаслиги мумкин. Энг ёмони, бу вақтда ўз баданида мазкур вирусни ташувчи киши ўзининг хасталанганини билмаган ҳолда мулоқотга киришган ўзга кишига юқтириши мумкин. Ундан ҳам ёмони эса мазкур даврда ҳеч қандай тепловизорлар касаллик мавжудлигини аниқлашга қодир эмас.

Барча коронавируслар каби "2019-nCoV"нинг шикаст етказиш зоналари нафас йўллари, ўпка, юрак, ошқозон-ичак тракти, жигар, буйраклар ва асаб тизими ҳисобланади. Касаллик симптомлари оддий шамоллаш кўринишида бошланиб, тезлик билан ривожланади ва ўткир респиратор касаллиги вужудга келади. Ўпка шикастланади ва инсоннинг ҳаётига хавф солувчи ўткир нафас олиш етишмовчилиги юзага келади (респираторный дистресс-синдром).

Коронавируснинг гриппдан фарқи нима?

Коронавирусларнинг оддий грипп вирусларидан фарқи шундаки, улар нафақат инсон балки, қуш, мушук, ит, қорамол, туя, чўчқа ва қуёнлар каби ҳайвонларни ҳам шикастлайди. Вирус мазкур ҳайвонлар баданида генетик мутацияга йўлиқади. Бунинг натижасида унинг хавфлилиги, кучлилиги, ўткирлиги ва мураккаблиги бир неча баробар ортиб кетади. Бундай вируслар юққан организмда касаллик синдромлари типик эмас атипик хусусият касб этади.

Масалан, вирус юқиши натижасида пайдо бўлувчи ўпка яллиғланиши оддий ҳолатдагидан кўра кучлироқ ва ўткирроқ тарзда намоён бўлади. Бундай вируслар муолажага осонликча "бўйин эгмаслиги" ва агрессивлиги билан ажралиб туради. Гоҳо, касаллик симптомлари оддий диарея, энтерит каби қорин оғриғи ва ич суриш кўринишида ҳам зоҳир бўлиши мумкин.

Вирусдан қандай ҳимояланиш керак?

Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти янги коронавирусдан ҳимояланиш учун турли хил тавсияларни ўз ичига олган материаллар нашр қилди. Мазкур тавсияларнинг баъзилари қуйидагилардан иборат:

- тез-тез қўлингизни спиртли моддалар билан ёки совунлаб ювинг;
- гавжум бўлган жамоат жойларига боришдан сақланинг;
- ювилмаган қўллар билан кўз, оғиз каби аъзоларга тегманг;
- потенциал маънода касалланганлар билан мулоқот қилманг;
- хом гўшт ёхуд яхшилаб термоишлов берилмаган гўштларни истеъмол қилманг;
- яшаган жойингиз ва кўп контактда бўладиганингиз юзалар устида дезинфекцияловчи воситалар билан тез-тез тозалаш ишларини амалга оширинг;

Кузатувчиларнинг тахминларига кўра 2020 йилнинг феврал ойи ўрталари янги коронавирус эпидемиясининг авж нуқтага кўтарилиши кутилмоқда.

Динимиз нима дейди?

Агар динимиз таълимоти нуқтаи назаридан қарайдиган бўлсак, бу ҳолатда касалликка қарши барча чора-тадбирларни қўллаш билан биргаликда энг самарали чора касаллик ўчоғини чегаралаб қўйиш ҳисобланади. Бирдан бошланиб, тез тарқалиб, кўпчиликнинг ўлимига сабаб бўлувчи юқумли касалликлар умумий маънода, вабо, ўлат ва тоъувн деб аталади.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам бир қанча ҳадисларида бирор жойда вабо тарқалаётган бўлса, у ерга бормаслик ва айни дамда ўзи мавжуд бўлган маконда пайдо бўлиб қолса, у ердан қочиб кетмасликни буюрганлар. Бугунги кунда, замонавий тиббиёт мутахассислари томонидан амалга оширилувчи карантин деб аталувчи "қамал" ҳам ушбу ҳадиси шариф мазмунини айнан акс эттиради.

Зеро, ҳар қандай эпидемиологик характерга эга бўлган вирус жуда тез тарқалиши билан биргаликда жуда тез сўнади ҳам. Эпидемиянинг авж нуқтаси ортда қолгандан сўнг маълум вақт ўтиб, вируснинг атвори ўзгаради ва одамларда ҳам унга мойиллик камаяди.

Аллоҳ таоло барча инсонларни ва хусусан, юртимиз аҳолисини Ўз ҳифзу ҳимоясида асрасин! Мудом дуога қўл очган муштипар оналаримиз, қадди рукуъга эгилган мўйсафидларимиз, ҳаётга энди келган маъсум гўдакларимиз ҳаққи марҳамат кўрсатиб, барча ватандошларимизни Ўзининг офияти ва паноҳида сақласин.